AMAÇ:
Hasta ve çalışanın güvenliğinde, hasta ile iletişimin güçlenmesi, hasta ile paylaşımın artması, hasta ile sorumluluklarının paylaşımının artması - hasta ve çalışan güvenliğinin hukuki boyutunun yasal süreçler doğrultusunda gelişmesi için hastanın bilgilendirmesi ve rızasının alınmasıdır.
KAPSAM:
Hastanede her türlü tanı ve tedavi için işlev yapılan ve hizmet veren tüm alanları içermektedir.
KISALTMALAR:
TANIMLAR:
SORUMLULAR:
- a Hastanın tanı ve tedavi işlemini karar veren sorumlu hekimdir. Karar verme yetkisi hekimi değil, müdahalelere maruz kalacak hastalara aittir.
- a Bu talimatın uygulanmasından öncelikle uzman hekimler sorumludur. Ayrıca sorumlu hemşireler ve servis hemşireleri de doktoru tarafından bilgilendirilen hastanın rıza formunun hasta tarafından doldurulup doldurulmadığını kontrol etmekle sorumludur.
FAALİYET AKIŞI
- a Hastanın hastalığı hakkında bilgilendirilmesi hasta ve yakınına doktoru tarafından yapılır. Hastaya ya da yakınına; kendisi ile ilgili tıbbi gerçekler, önerilen tıbbi girişimler, her bir girişimin olası riskleri, yararları ve seçenekleri, tedavi olmaması durumunda gelişebilecek olaylar, tanı, sonuç ve tedavisinin gidişatları doktoru tarafından hastanın anlayabileceği düzeyde anlatılır.
- a Rıza belgesi hasta tarafından okunup anladıktan sonra, anladığı teyit edilerek hasta ya da hasta yakınına imzalatılır. Her türlü müdahale için ayrı ayrı rıza alınmalıdır. Genel rıza almak geçerli değildir.
- a Hasta ameliyata girecekse bir gün öncesinden doktoru tarafından ameliyatı hakkında bilgilendirilir. Ayrıca anestezi teknisyeni tarafından anestezinin olası yan etkileri, riskleri ve hastaya uygulanacak anestezi şekli anlatılır ve anestezi bilgilendirme ve rıza belgesi imzalatılarak hastanın rızası alınır.
- a Hasta ameliyata gitmeden önce hastanın kimlik bilgileri, ameliyatı ve ameliyat bölgesi servis hemşiresi tarafından hastaya sorularak doğrulanır, güvenli cerrahi kontrol listesi doldurulur ve hastanın rızası tekrar teyit edilerek kontrol edilir.
Bilgilendirilmesi yapılacak riskli girişimsel işlemler;
- Cerrahi İşlemler öncesinde,
- Yatarak tedavi verilecek hastalara,
- Anestezi verilmesi gerektiren durumlarda,
- Endoskopi yapılacak hastalar,
- Transfüzyon işlemi öncesinde
Bilgilendirme ve rıza alınması ile ilgili süreçte;
- İşlemin kim tarafından yapılacağı,
- İşlemden beklenen faydaları,
- İşlemin uygulanmaması durumunda karşılaşılabilecek sonuçlar,
- Varsa işlemin alternatifleri,
- İşlemin riskleri-komplikasyonları,
- İşlemin tahmini süresi,
- Hastanın adı, soyadı ve imzası,
- İşlemi uygulayacak hekimin adı, soyadı, unvanı ve imzası,
- Rızanın alındığı tarih ve saat bulunmalıdır.
- Hastalığın seyri, teşhis ve tedavi uygulama yöntemleri
- Kullanılacak ilaçların önemli özellikleri
- Hastanın sağlığı için kritik yaşam tarzı önerileri
- Gerektiğinde aynı konuda tıbbi yardıma nasıl ulaşabileceği konuları da kapsamalıdır
- Müdahale öncesi ve müdahale sonrası hastanın yapması gereken, anlatım basit ve sade olmalıdır, mümkün olduğunca tıbbi terimler kullanılmamalıdır, tereddüt ve şüpheye yer bırakılmayacak şekilde hazırlanmalıdır, anlatım hem yazılı hem sözel olarak hastanın ruhsal durumuna uygun ve nazik bir şekilde olmalıdır.
NEREYE KADAR BİLGİLENDİRME
- Hastanın kararını etkileyebilecek her şey genel hatlarıyla hastaya anlatılmalıdır.
- Detaylı bilgilendirme sadece hastaların talebi üzerine olmalıdır.
BİLGİLENDİRMENİN ALTIN KURALI
- Zamanında ve yeterli bilgiyi aktarmak (acil servis vb.)
- Etkili ve sürekli iletişim kurmak
- Benimsemek ve benimsetmek
- Mahremiyet
KİMLER BİLGİLENDİRİLİR
- Hasta küçük veya kısıtlı hasta bakımında velisi veya vasisinin tayin edilmesi durumunda ilgili kişiye bilgilendirme yapılır.
- İspat kolaylığı bakımından yazılı olmalıdır.
- Bilgilendirme yapıldığını ispat yükümlülüğü sağlık çalışanına aittir.
- Hasta ile direkt iletişimin kurulamadığı durumda iletişimi sağlayan kişiye (örneğin tercüman) yapılır.
HUKUKEN KABUL GÖRMEYEN RIZALAR
- Sözlü olarak bilgilendirmeden yazılı olarak rızanın alınması,
- Etik ilkelere ve yasalara aykırı olan rızalar,
- Ötenazi için verilen rızalardır.
BİLGİLENDİRMENİN ARANMADIĞI DURUMLAR
- Hastanın manevi yapısı üzerinde fena teshir yapması halinde teşhis saklanabilir.
- Hastanın sağlık durumu hakkında kendisinin kendisine veya yakınına bilgi verilmemesini istemesi.
- Acil durumlar karşısında.
- Ölmek üzere olan hastalar için acılarının artmaması için bilgilendirme ön görülmez.
ÖNEMLİ NOKTALAR
- Her türlü müdahale için ayrı ayrı rıza alınmalıdır.
- Genel rıza almak geçerli değildir.
- Formlar sistematik olarak hazırlanmalıdır.
- Müdahale yapacak kişilerin ismi mutlaka olmalıdır.
- Hastanın rızası olmadan bilgileri yakınları da dahil olmak üzere üçüncü kişilerle paylaşılmaz
KARAR VERME YETKİSİ SADECE VE SADECE MÜDAHALELERE MARUZ KALACAK HASTALARA AİTTİR.
SONUÇ OLARAK
Doğru yapılan uygulamalar sonucu
- Hasta ile iletişim güçlenir
- Hasta ile paylaşım artar
- Hasta ile sorumlulukların paylaşılması sağlanır
- Hastanın tepkisi azalır
- Fiziksel şiddeti önlemede en etkili aracın oluşması sağlanmış olur
- Hukuki sorumlulukta kurtarılmış olunur.
- Vatandaşın gözünde sağlık personeli itibarını değiştirerek mesleki prestij kazandırılmış olur.